Το κρυφό πρόβλημα των ηλεκτρονικών αποβλήτων από iPhone

Κάθε φορά που κάποιος αγοράζει ένα καινούργιο iPhone, μια παλιότερη συσκευή μένει χωρίς χρήση.
Μερικές φορές χαρίζεται σε φίλους ή συγγενείς, άλλες μεταπωλείται ή συμμετέχει σε πρόγραμμα ανταλλαγής.
Όμως εκατομμύρια συσκευές καταλήγουν κάθε χρόνο στα σκουπίδια, συμβάλλοντας σε ένα από τα
ταχύτερα αυξανόμενα ρεύματα απορριμμάτων στον κόσμο: τα ηλεκτρονικά απόβλητα (e-waste).

Πόσα iPhone μετατρέπονται σε ηλεκτρονικά απόβλητα;

Για να αντιληφθούμε το μέγεθος του προβλήματος, είναι χρήσιμο να δούμε τους αριθμούς.
Μόνο το 2023, η Apple πούλησε περίπου 225 εκατομμύρια iPhone.
Έρευνα της GSMA δείχνει ότι πάνω από 75% των αγορών smartphone γίνονται για να αντικαταστήσουν ήδη υπάρχουσες συσκευές.
Αυτό σημαίνει ότι περίπου 168,75 εκατομμύρια iPhone αντικαταστάθηκαν μέσα σε έναν χρόνο.

Δεν γίνονται όμως όλα αυτά τα τηλέφωνα άμεσα σκουπίδια. Πολλά επισκευάζονται, μεταπωλούνται,
δωρίζονται ή απλά καταλήγουν ξεχασμένα σε κάποιο συρτάρι.

Τι δείχνουν τα στοιχεία για τη «δεύτερη ζωή» των συσκευών

Σύμφωνα με το UN Global E-waste Monitor 2024, για τις μικρές συσκευές τεχνολογίας
και τηλεπικοινωνιών, όπως τα smartphones:

περίπου 45% των συσκευών που αποσύρονται απορρίπτονται άμεσα,
το υπόλοιπο 55% παραμένει αναξιοποίητο σε ράφια και συρτάρια ή περνά σε νέο χρήστη για επαναχρησιμοποίηση.

Αν εφαρμόσουμε αυτό το ποσοστό στα 168,75 εκατομμύρια αντικαταστάσεις iPhone,
τότε περίπου 75,94 εκατομμύρια συσκευές γίνονται πραγματικά απόβλητα μέσα σε ένα μόνο έτος.
Πρόκειται για έναν τεράστιο αριθμό τηλεφώνων που βγαίνουν εκτός ενεργής χρήσης.

Οπτικοποιώντας το «βουνό» των απορριμμένων iPhone

Για να γίνει ακόμη πιο κατανοητό το μέγεθος:

Αν τοποθετούσαμε όλα τα 168,75 εκατομμύρια αντικατασταθέντα iPhone στη σειρά,
θα σχημάτιζαν μια ευθεία περίπου 24.637,5 χιλιομέτρων, δηλαδή περίπου
το 61% της περιφέρειας της Γης.
Μόνο τα iPhone που πραγματικά απορρίπτονται (περίπου 75,94 εκατομμύρια)
θα έφταναν τα 11.088 χιλιόμετρα – όσο μια διαδρομή Λονδίνο ↔ Νέα Υόρκη (πήγαινε–έλα)
ή μια διαδρομή Ρώμη → Τόκιο.

Γιατί τα ηλεκτρονικά απόβλητα είναι τόσο επικίνδυνα;

Τα ηλεκτρονικά απόβλητα αποτελούν το γρηγορότερα αυξανόμενο ρεύμα απορριμμάτων παγκοσμίως.
Το UN Global E-waste Monitor αναφέρει ότι το 2022 δημιουργήθηκαν
περίπου 62 εκατομμύρια τόνοι e-waste σε όλον τον κόσμο,
και ο όγκος αυτός αναμένεται να αυξηθεί κατά περίπου 30% έως το 2030.

Τοξικές ουσίες που απελευθερώνονται στο περιβάλλον

Όταν συσκευές όπως τα iPhone δεν ανακυκλώνονται ή δεν επεξεργάζονται σωστά,
μπορούν να απελευθερώσουν επικίνδυνες ουσίες, όπως:

μόλυβδο,
υδράργυρο,
επιβραδυντικά φλόγας (brominated flame retardants).

Αυτές οι ουσίες μπορούν να διαρρεύσουν στο έδαφος και στα υπόγεια νερά,
επηρεάζοντας τόσο την άγρια ζωή όσο και την ανθρώπινη υγεία.
Οι συνέπειες δεν περιορίζονται σε μια χωματερή∙ μπορούν να επηρεάσουν ολόκληρα οικοσυστήματα.

Επικίνδυνες «άτυπες» μέθοδοι ανακύκλωσης

Σε πολλές χώρες, η ανακύκλωση ηλεκτρονικών αποβλήτων γίνεται ανεπίσημα και χωρίς επαρκή μέτρα προστασίας.
Συνηθισμένες πρακτικές είναι:

ανοιχτή καύση καλωδίων και πλακετών για την ανάκτηση μετάλλων,
χρήση λουτρών οξέων για τον διαχωρισμό πολύτιμων υλικών.

Αυτές οι μέθοδοι εκθέτουν τους εργαζόμενους σε τοξικούς καπνούς και χημικές ουσίες,
με σοβαρές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία τους, ενώ μολύνουν επιπλέον την ατμόσφαιρα και τα νερά.

Πώς η επαναχρησιμοποίηση iPhone μειώνει τα απόβλητα

Κάθε iPhone που επιλέγεται να ανακατασκευαστεί και όχι να πεταχτεί συμβάλλει στην:

παράταση της διάρκειας ζωής των υλικών που περιέχει,
μείωση της ποσότητας ηλεκτρονικών αποβλήτων που καταλήγουν σε χωματερές ή καύση.

Αν έχεις ένα iPhone που δε χρησιμοποιείς πια, η μεταπώληση σε μια αξιόπιστη πλατφόρμα
ανακατασκευής, όπως για παράδειγμα η theimarket.gr , μπορεί να κάνει ουσιαστική διαφορά.

Τι συμβαίνει σε ένα iPhone που ανακατασκευάζεται

Όταν ένα iPhone σταλεί σε μια τέτοια υπηρεσία:

ελέγχεται διεξοδικά από εξειδικευμένους τεχνικούς,
αντικαθίστανται τα φθαρμένα ή προβληματικά εξαρτήματα,
η συσκευή περνά από αυστηρούς ποιοτικούς ελέγχους πριν διατεθεί ξανά στην αγορά.

Έτσι, το κινητό δεν καταλήγει σε χωματερή, αλλά αποκτά έναν νέο κύκλο ζωής
στα χέρια κάποιου άλλου χρήστη που θα το αξιοποιήσει για αρκετά χρόνια.

Το τριπλό όφελος της ανακατασκευής

Επιλέγοντας να δώσεις το παλιό σου iPhone για ανακατασκευή:

Κερδίζεις χρήματα από μια συσκευή που αλλιώς θα έμενε σε συρτάρι ή θα κατέληγε στα σκουπίδια.
Προστατεύεις το περιβάλλον, μειώνοντας τον όγκο των ηλεκτρονικών αποβλήτων.
Δίνεις ευκαιρία σε κάποιον άλλον να αποκτήσει ένα ποιοτικό iPhone σε πιο προσιτή τιμή.

Μια τόσο απλή απόφαση – να μην αφήσουμε το παλιό iPhone να σκονίζεται ή να πεταχτεί –
έχει σημαντικό θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον και στην κυκλική οικονομία.